قرارداد طراحی سایت - ابزارحقوق

به طور کلی، انعقاد انواع قراردادها از دیرباز تا کنون کاری بسیار دشوار بوده است. چرا که هر طرف قرارداد همواره دغدغه این موضوع را دارد که چگونه از قرارداد سود بیشتری برده و کمتر متضرر گردد. امروزه به دلیل رشد نرخ تجارت الکترونیک، طراحی سایت به یکی از مهمترین قراردادهای منعقده فی‌مابین صاحبان مشاغل مختلف و گروه‌ها و مجموعه‌های مهندسی و طراحی سایت تبدیل شده است. قرارداد طراحی سایت به دلیل ماهیت خاص و تخصصی که دارد، بیشتر از سایر قراردادها، ذهن مشتریان و سایر صاحبان مشاغل را به خود مشغول داشته است. بنابراین، توجه به نکات حقوقی در انعقاد این نوع از قراردادها نیز سبب می‌شود که روابط طرفین در آینده در کمال شفافیت و صحت پیش رود.

در مقاله «نحوه انعقاد صحیح قرارداد طراحی سایت» سعی بر آن است که ضمن معرفی این نوع از قراردادها به بررسی، معرفی و توجیه شرایط لازم‌الذکر در این قراردادها بپردازیم.

مفهوم قرارداد طراحی سایت

اولین نکته‌ای که در تعریف مفهوم قرارداد طراحی سایت باید به آن توجه داشت این است که قرارداد طراحی سایت، از نوع قرارداد پیمانکاری هستند. یعنی اینکه بر اساس این قرارداد کارفرما انجام کار معین (طراحی سایت) را با هزینه مشخص و در مدت زمان مورد توافق از یک شخص حقیقی یا حقوقی که در مورد قرارداد متخصص است، واگذار می‌کند.

قرارداد طراحی سایت همچون سایر قراردادها مراحل مختلفی دارد که باید طی گردد و از طرفین انتظار می‌رود که  به مفاد قرارداد فی‌مابین خود متعهد باشند.

تنظیم قرارداد طراحی سایت

در خصوص تنظیم قرارداد طراحی سایت توجه به نکات مختلف و متعددی لازم و ضروری است. برخی از این نکات مربوط به اصول کلی قراردادها و برخی دیگر خاص قرارداد طراحی سایت هستند. در ادامه، با دسته‌بندی نکات قابل توجه قرارداد‌های طراحی سایت به دو گروه نکات مربوط به اصول کلی قراردادها و نکات تخصصی قرارداد طراحی سایت، به معرفی و بررسی این نکات خواهیم پرداخت.

1- نکات مربوط به اصول کلی قراردادها در طراحی سایت

در علم حقوق، اصول کلی قراردادها از جمله مسائل و شرایطی هستند که باید در تمام قراردادها فارغ از نوع آن رعایت گردند. یعنی طرفین هر قرارداد باید مسائلی را در قراردادهای منعقده در نظر گرفته و به آن توجه داشته باشند. این اصول عبارتند از: شرایط پرداخت، شرایط قطع همکاری، تأخیر در انجام تعهدات و فورس ماژور است. در ادامه هریک از این شرایط به طور جداگانه مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.

1-1- شرایط پرداخت

همانگونه که گفتیم قرارداد طراحی سایت از نوع قرارداد پیمانکاری و معوض است. یعنی اینکه کارفرما می‌بایست در ازای طراحی سایت مبلغ معینی را به طراحی که استخدام نموده در موعد و یا مواعد معین بپردازد. شرایط پرداخت و مواعد آن، همچون سایر قراردادهای شناخته‌شده حقوقی، بهتر است که در متن قرارداد قید گردد. زیرا از سردرگمی طرفین و بروز اختلاف در آینده جلوگیری نموده و از حقوق طراح سایت و همچنین کارفرما حمایت و حفاظت بیشتر و بهتری را به عمل خواهد آورد.

وجود بندی در خصوص شرایط پرداخت در قراردادهای معوض چنان حائز اهمیت است که نبود آن در قرارداد، سایر بندهای موجود را تا حدود زیادی بی‌معنا می‌نماید.

2-1- شرایط قطع همکاری

در تمام قراردادها این امکان وجود دارد که طرفین قرارداد در نیمه کار با یکدیگر به اختلاف برخورده و یا حتی به توافق نرسند. در چنین شرایطی طبیعتاً طرفین خواستار قطع همکاری خواهند بود. بنابراین وجود بندی در خصوص شرایط قطع همکاری در قرارداد به طرفین کمک می‌کند تا با استناد به بند مزبور از اختلافات گسترده و پیچیده شدن شرایط مطالبه طلب پیشگیری می‌نماید. چرا که شرایط قطع همکاری و نیز میزان خسارات قابل مطالبه از سوی هر یک از طرفین در بند مربوط به شرایط قطع همکاری در قراردادهای طراحی سایت مشخص شده است.

3-1- تأخیر در انجام تعهدات

در خصوص تأخیر در انجام تعهدات که باز هم از اصول عمومی قراردادها است، طرفین در متن قرارداد توافق می‌نمایند که چنانچه یکی از طرفین قرارداد طراحی سایت در انجام وظیفه خود، مرتکب تعلل و تأخیری شود، طرف دیگر می‌تواند مطالبه مبلغ معینی را از طرف دیگر بنماید. حال این تأخیر می‌تواند از سوی طراح سایت برای تحویل پروژه و یا از سوی مالک برای پرداخت دستمزد طراح باشد.

لازم به ذکر است که خسارت تأخیر می‌تواند به صورت روزانه و یا هفتگی در قرارداد پیش‌بینی شود. یعنی به ازای هر روز و یا هفته تأخیر طرف خاطی ملزم به پرداخت خسارت مطابق مفاد قرارداد خواهد بود. البته برخی از افراد از خسارت تأخیر به صورت ساعتی استفاده می‌نمایند چرا که سبب جدیت و پیگیری بیشتر از سوی طرف دیگر قرارداد می‌شود.

4-1- فورس ماژور

فورس ماژور به عنوان یکی از مسائل محتمل‌الوقوع گرچه گاهاً در قراردادهای مختلف مورد غفلت واقع می‌شود، لیکن جزء اصول عمومی قراردادها بوده و بهتر است که در تمام قراردادها از جمله همین قراردادهای طراحی سایت نیز به آن توجه شود. فورس ماژور به این معنا است که حادثه‌ای خارجی و غیرقابل ‌پیش‌بینی برای یکی از طرفین رخ دهد که او نتواند از وقوع آن جلوگیری نماید. برای مثال می‌توان به سیل، زلزله و سایر حوادث طبیعی از این قبیل و یا شرایط اپیدمی اشاره نمود.

بنابراین بهتر است به منظور کاهش احتمال وقوع اختلافات بعدی، طرفین قرارداد طراحی سایت به وقوع شرایط فورس ماژور نیز در قرارداد خود توجه داشته باشند.

2- نکات تخصصی قابل توجه در قراردادهای طراحی سایت

قراردادهای طراحی سایت همچون سایر قراردادها، دارای یک سری شرایط و ضوابط خاص خود هستند که باید در متن قرارداد منعقده فی‌مابین طرفین به آنها توجه و پرداخته شود. از جمله این شرایط می‌توان به حقوق مادی و معنوی طرفین در قرارداد، موضوع مالکیت معنوی، شرایط پشتیبانی، عدم افشای اطلاعات و آزمایش سایت طراحی‌شده اشاره نمود. در ادامه به توضیح و تفسیر مختصر و جامع هریک از این شرایط می‌پردازیم.

1-2- حقوق مادی و معنوی

صاحبان مشاغلی که برای انجام کار خود، اقدام به طراحی سایت می‌کنند باید به این نکته به عنوان کارفرما توجه داشته باشند که دامنه و هاست سایت به نام خودشان خریداری گردد. چرا که غالب کارفرمایان در این نوع قرارداد پس از انعقاد و پرداخت مبلغی به عنوان پیش‌پرداخت چندان در روند کار دخالت و نظارتی ندارند و مشکلات ناشی از این بخش قراردادها غالباً هنگامی‌که طراح سایت و یا پشتیبانی آن تغییر می‌کند، بروز می‌نماید.

2-2- مالکیت معنوی

در قراردادهای طراحی سایت، به عنوان قراردادهایی که خالق امری در خارج هستند، بحث مالکیت معنوی مطرح می‌شود. مالکیت معنوی به معنای مالکیت طرح‌ها و ایده‌هایی است که هر یک از طرفین در راستای انعقاد قرارداد ارائه می‌دهد. بنابراین چنانچه کارفرما طرح و یا ایده‌ای را به طراح ارائه می‌کند، قطعاً او مالک طرح و یا ایده خود خواهد بود. این موضوع باید به درستی در قرارداد قید شود. مواردی از قبیل اطلاعات هاست از این دسته از حقوق کارفرما هستند.

3-2- شرایط پشتیبانی

با توجه به اینکه وبسایت‌ها از طریق اینترنت فعالیت می‌کنند و هر آن امکان بروز ایراد فنی در سایت مربوط به فعالیت اقتصادی و یا تجاری شما وجود دارد، وجود یک پشتیبان فنی برای رفع و رجوع این ایرادات ضروری است. چرا که علاوه بر لزوم داشتن اطلاعات کاربردی و فنی در این باره، عموماً کارفرمایان زمان کمتری برای رفع مسائلی از این قبیل دارند. بنابراین بهتر است که به موضوع پشتیبانی سایت با طراح آن نیز در قرارداد پرداخته شود تا از سردرگمی‌ها و ضررهای مالی بعدی پیشگیری به عمل آید.

3-3- عدم افشای اطلاعات

در قراردادهای طراحی سایت، ممکن است کارفرما با توجه به موضوع کسب‌وکار خود و یا علتی که برای آن به طراحی سایت اقدام نموده است، اطلاعاتی محرمانه را در اختیار طراح قرار دهد. در چنین شرایطی لازم است عواقب افشای اطلاعات محرمانه از سوی طراح در قرارداد قید شود. البته این موضوع صرفاً مختص قرارداد طراحی سایت نیست بلکه در سایر قراردادها نیز در صورت لزوم باید به این موضوع توجه داشت.

4-3- آزمایش سایت طراحی شده

اعتماد به اشخاص حقیقی و حقوقی در حوزه طراحی سایت در بازار امروز کار بسیار دشواری است. برای این امر که کارفرما به اندازه هزینه‌ای که متحمل شده است، سایت خوبی را تحویل بگیرد و یا به عبارت دیگر متضرر نشود، می‌تواند در قرارداد منعقده فی‌مابین خود و طراح قید نماید که پس از پایان کار، وبسایت طراحی شده از سوی یک متخصص در این امر که مورد اعتماد او باشد، بررسی و آزمایش شود.

بهتر است که شرایط حین و پس از ارزیابی از سوی متخصص ثالث نیز در قرارداد ذکر شود. مثلاً اینکه چنانچه سایت طراحی شده با مشکل مواجه بود، طراح متعهد به رفع اشکال مزبور باشد.

نکات تکمیلی در خصوص قرارداد طراحی سایت

برخی نکات دیگر در خصوص قراردادهای طراحی سایت وجود دارند که توجه به آنها نیز ضروری است. ما در ادامه مقاله حاضر به معرفی و توضیح درباره این مسائل می‌پردازیم:

نکته اول: بهتر است در قرارداد قید شود که طراح طرف قرارداد تا چه زمانی مسئول برطرف کردن ایرادات به وجود آمده در سایت است؟ یا مدت زمان پشتیبانی سایت چقدر است؟

نکته دوم: با توجه به حساسیت موضوع طراحی سایت بهتر است پیش از اقدام به انعقاد قرارداد در این خصوص، با مشاوران متخصص در این حوزه مشورت نمایید. چرا که مشورت با متخصصان امر از بروز مشکلات بعدی و یا غفلت از برخی مسائل مهم در قراردادها پیشگیری می‌نماید.

نکته سوم: قالب خاص و مشخص و معینی در خصوص قراردادهای طراحی سایت وجود ندارد و محدود به بندهای مشخصی نیست. بلکه از جمله عقودی است که تماماً برمبنای توافق طرفین انعقاد خواهد یافت.

نکته چهارم: قید نام طراح سایت، اعم از اینکه شخص حقیقی یا حقوقی باشد، در ذیل سایت طراحی شده هیچ اجبار و الزامی ندارد. بلکه تماماً در اختیار طرفین قرارداد و با توافق آنها خواهد بود.