قرارداد انجام کار در برابر اجرت

قراردادهای کاری که در قانون کار به آنها اشاره شده است و در عرف جامعه نیز با بیشتر آنها سروکار داریم، در اصل قراردادهایی هستند که به نوعی خیال انسان را برای انجام کار آسوده می کنند. این آسایش خیال هم برای کارگران و هم برای کارفرمایان است. از این رو نمی توانیم بگوییم قرارداد انجام کار تنها به نفع یکی از این طرفین است. قرارداد انجام کار در برابر اجرت یکی از نمونه قراردادهایی است که ما قصد داریم در این مطلب بیشتر با آن آشنا شویم.

قرارداد انجام کار در برابر اجرت را باید نوعی از قراردادهای جعاله به شمار آوریم که طبق قانون و شرع بین طرفین منعقد می شود. در اصل قراردادهای انجام کار در برابر اجرت پرکاربردترین قراردادهایی هستند که می توانیم در جامعه شاهد آن باشیم. طبق این قراردادها شخصی توسط کارفرما برای انجام پروژه، برنامه، کار یا موضوع خاصی انتخاب می شود و در قبلاً خدمات خود دستمزد یا اُجرت دریافت می کند.

طبق قانون این نمونه قراردادها نوعی عقد جایز به شمار می روند. یعنی طرفین هر زمان که بخواهند می توانند از قرارداد خارج شوند. اما باید اجرت زمانی پرداخت شود که شخص کار خود را به اتمام رسانده باشد. البته در قانون شرایط و قوانین خاصی نیز برای فسخ این نوع قراردادها منعقد شده است که در صورت وجود شرایط طرفین می توانند قرارداد را فسخ کنند. در غیر این صورت فسخ قرارداد به صورت یکطرفه امکان پذیر نیست.

منظور از قرارداد کار از دید قانون چیست؟ 

در تمام قراردادهای کاری، معمولاً دو طرف وجود دارند. یکی از طرفین کارگر و دیگری کارفرما به شمار می رود. طبق ماده 2 قانون کار، کارگر شخص حقیقی است که به دستور کارفرما کاری را انجام می دهد و در قبال آن اجرت دریافت می کند. این اجرت ممکن است روزانه، ماهانه و یا حتی هفتگی باشد. البته این نکته را در نظر داشته باشید که کارفرما در عقد قرارداد انجام کار در برابر اجرت می تواند شخص حقیقی یا حقوقی باشد.

در ماده 7 قانون کار به این مسئله اشاره شده است که قرارداد انجام کار میتواند کتبی یا شفاهی باشد. که طبق این ماده قانونی کارگر در قبال انجام کار از کارفرما حق السعی دریافت می کند. مدت قراردادهای انجام کار ممکن است موقت یا غیر موقت باشد. البته در مورد بخش اول این ماده قانونی بهتر است به این نکته اشاره نماییم که، بهتر آن است که قرارداد انجام کار در برابر اجرت بین کارگر و کارفرما به صورت کتبی باشد.

تا در صورت بروز هرگونه مشکلی بین کارگر و کارفرما جهت دریافت حق و حقوق یا انجام کار، بتوان به قرارداد استناد کرد. در تبصره 1 ماده 7 قانون کار بیان شده است که مدت زمان انجام کار توسط کارگر جنبه غیر مستمر دارد. به این صورت که این مدت زمان باید توسط وزارت کار و امور اجتماعی تهیه و توسط هیأت وزیران به تصویب برسد. در حالی که برخی دیگر از نمونه قرارداد انجام کار در برابر اجرت که در آن مدت مشخصی تعیین نشده است، از نوع قرارداد دائمی به شمار می رود. لازم است پیش از امضای قرارداد این نکات و جزئیات توسط طرفین مد نظر قرار گیرد.

شرایط مهم دال بر صحت قرارداد انجام کار در برابر اجرت

طبق قانون کار یک قرارداد زمانی از صحت برخوردار است که تمامی شرایط لازم را داشته باشد. از جمله مهمترین شرایطی که در قانون به آن اشاره شده است، عبارتند از:

طبق ماده 9 قانون کار در زمان عقد قرارداد رعایت شرایط زیر الزامی است:

1. معین بودن موضوع قرارداد
2. مشروعیت داشتن موضوع قرارداد
3. عدم ممنوعیت شرعی یا قانونی طرفین برای انجام کار

طبق تبصره این ماده، اصل بر صحت تمام قراردادهای انجام کار است. مگر آنکه بطلان این قراردادها توسط مراجع ذیصلاح اثبات گردد.

در ماده 10 قانون کار نیز به برخی دیگر از شرایط قرارداد انجام کار در برابر اجرت اشاره شده است. از جمله:

• تعیین مدت قرارداد در صورتی که برای مدت معینی باشد.
• نوع کار و حرفه ای که قرارداد برای انجام آن منعقد شده است.
• تاریخ انعقاد قرارداد انجام کار
• تعیین لوایح، حقوق و مزد در قرارداد
• تعیین نمودن محل انجام کار
• تعداد مرخصی ها، تعطیلات و ساعات کار
• موارد دیگر طبق عرف و عادت شغل

در تبصره این ماده در مورد قرارداد انجام کار در برابر اجرت به این نکته اشاره شده است که، اگر قرارداد کار به صورت کتبی باشد، لازم است قرارداد در چهار نسخه تنظیم گردد. یکی از این نسخه ها باید نزد کارگر، دیگری نزد کارفرما، یک نسخه نزد اداره کار و در نهایت نسخه آخر باید در اختیار شورای اسلامی کار قرار گیرد. در صورتی که کارگاه کار فاقد شورا باشد، این نسخه باید در اختیار نماینده کارگر قرار گیرد.

انواع قراردادهای انجام کار از نظر مدت زمان

قراردادهایی که برای انجام کار بین طرفین منعقد می شوند، دارای سه نمونه کلی هستند. این قراردادها یا با مدت غیر موقت تنظیم می شوند، یا دارای مدت موقت هستند و یا برای انجام کار معینی تنظیم می گردند. اصولاً قراردادهای کار غیر موقت همان قراردادهای کار دائمی هستند که زمان پایانی در متن قرارداد برای آنها بیان نشده است.

در حالی که قرارداد انجام کار در برابر اجرت موقت، قراردادهایی هستند که تاریخ آغاز و پایان مشخصی دارند. از این رو کارگر و کارمند می توانند پس از اتمام زمان قرارداد از کار خارج شده و یا مجدداً اقدام به تمدید قرارداد کاری خود نمایند. البته باید این نکته را در نظر داشته باشید که تمدید این نوع قراردادها هرگز به منزله دائمی شدن قرارداد کار نیست. بلکه تنها می توان قرارداد انجام کار را برای مدت زمان مشخص دیگری تمدید کرد.

در نهایت نیز باید به قراردادهای انجام کار معین اشاره کنیم. در این نوع قراردادها، کارگر تنها برای انجام یک کار معینی استخدام می شود. بعد از اتمام مهات قرارداد نیز، اجرت خود را دریافت خواهد نمود. بهتر است این نکته را در مورد این نوع قراردادها بدانید که کارگر و کارفرما نمی توانند به صورت یکطرفه اقدام به فسخ قرارداد پیش از انجام کار نمایند.

سخن پایانی 

برای آنکه با مشکلات زیادی پیش از تنظیم قرارداد انجام کار در برابر اجرت و پس از آن مواجه نشوید، بهتر است اقدام به تهیه نمونه قراردادهای انجام کار آماده نمایید. این قراردادها توسط کارشناسان حقوقی با دقت بالایی تنظیم شده اند و می توان پس از تهیه، تنها در چند ثانیه اقدام به امضای قرارداد نمود. تا انجام کار شروع شده و به تعویق نیفتد.