ابزار حقوق 
سرقت؛ عاملی مهم در برهم زدن نظم اجتماعی.
احتمالاً برای شما نیز تا کنون پیش آمده است که وسیله ای که متعلق به شما بوده است را دزدیده اند. دزدی و سرقت در واقع به عملی گفته میشود که اموال فرد دیگر را بدون اطلاع و آگاهی او بگیریم. براساس نظر حقوق دانان یکی از مهم ترین اعمالی که بر علیه اموال یک فرد در جامعه میتواند انجام شود، دزدیدن اموال متعلق به او است. البته که اگر وارد دنیای حقوق شوید، متوجه خواهید شد که قضاوت این عمل چندان راحت نیز نمیباشد. در قانون اساسی کشور ما آمده است که قبل از قضاوت فرد رباینده باید عواملی اعم از صاحب اصلی مال مسروقه، توانایی و قابلیت تصرف داشتن فرد ضررکننده، قابلیت جابه‌جایی مال مسروقه و… را به صورت کامل در نظر گرفت.
عناصر اصلی در شکل گرفتن یک دزدی چیست؟
به طور کلی برای صورت گرفتن یک سرقت، سه عامل مهم در آن نقش دارد. اولین عنصر موثر در وقوع دزدی، عناصر مادی میباشد. همانطور که گفته شد دزدی در واقع ربودن مال فرد دیگر بدون اطلاع صاحب آن است. به همین دلیل نیز مهم ترین اصل در وقوع یک دزدی، عدم رضایت و اطلاع مالک مال از ربودن آن توسط شخصی دیگر است. همچنین عناصر مادی میتوانند به صورت جابه‌جا کردن اموال مسروقه و یا برداشتن آن اموال باشد.
از دیگر عناصر مهم در وقوع جرم سرقت، عنصر معنوی است. براساس کتب معتبر حقوق، عنصر معنوی در واقع همان قصد ارتکاب جرم و یا دزدی در جامعه میباشد. در صورتی که به قانون اساسی کشور آشنا باشید، میدانید که یکی از مهم ترین عواملی که قبل از قضاوت جرم دزدی و شخص دزد در نظر گرفته میشود، قصد و نیت آن فرد است. به زبانی دیگر جرم دزدی در جامعه به عنوان یک جرم عمومی شناخته میشود و برای اینکه این جرم تحقق یابد، باید همیشه سوء نیت با آن همراه باشد.
همانطور که در قسمت های بالاتر نیز به آن اشاره کردیم، برای به وقوع پیوستن یک جرم، سه عنصر در آن دخیل است. عنصر سوم و مهمی که در رخ دادن جرم دزدی نقش دارد، عنصر قانونی است. در واقع این عنصر بیان میکند که پس از اثبات جرم فرد گناهکار، این فرد باید مطابق قانون مجازات شود. در صورتی که این عنصر وجود نداشته باشد، فرد گناهکار را نمیتوان مجازات کرد. به همین دلیل نیز این عنصر در میان عناصر دیگر به عنوان مهم ترین عنصر در دزدی به شمار میرود. عنصر قانونی در واقع به عنوان عنصری که قانونی بودن جرم ها و مجازات ها را تعیین میکند شناخته میشود.
انواع دزدی ها
بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی، دزدی به دو دسته کلی تقسیم بندی میشود. در ادامه قصد داریم تا به معرفی و بررسی انواع سرقت بپردازیم. پس در ادامه همراه ما باشید.
1-دزدی حدی
به طور معمول دزدی های حدی صورت گرفته به دو صورت دزدی با شرایط خاص و راهزنی میباشد. در نوع اول سرقت عمل دزدی باید به گونه ای صورت بپذیرد که صاحب مال از دزدیده شدن مال خود به هیچ عنوان اطلاعی نداشته باشد. شایان توجه است که براساس قانون اساسی دزدی که با اطلاع و آگاهی صاحب مال انجام شود مشمول مجازات حد نمیشود. همچنین حد ملاک در خصوص تشخیص مخفی و یا آشکار بودن عمل دزدی عرفی میباشد.
از جمله ویژگی های دیگر دزدی با شرایط خاص، ضرر به دیگر اموال صاحب مال حین دزدی است. به عنوان مثال فرد حین دزدی ممکن است شیشه آن خانه را نیز بشکند. در این صورت فردی که بدون اجازه وارد محل سکونت دیگری شده است باید علاوه بر مجازات دزدی خسارت فرد ضرر دیده را نیز به صورت کامل پرداخت کند. با توجه به اینکه معمولاً اشیایی که افراد قصد دزدیدن آن را دارند، در جایی مخصوص نگهداری میشود احتمال آسیب دیدن دیگر اموال نیز وجود دارد.
همانطور که میدانید یکی از مهم ترین اصول تنظیم قانون در کشورهای اسلامی در نظر گرفتن شرایط عمومی مردم است. به همین دلیل نیز یکی از شرایطی که سبب مجازات فرد سارق میشود، دزدی در سال قحطی عمومی است. منظور از قحطی، فقدان و یا کمبود ارزاقی خاص برای عموم مردم است. البته باید این نکته را نیز در نظر گرفت که در صورتی که فرد سارق محتاج باشد و به منظور تأمین معاش خانواده خود اقدام به دزدی کند، این فرد براساس قانون مستلزم حد و مجازات نمیباشد.
2-راهزنی
راهزنی یکی از انواع سرقت است که در نظر گرفتن مجازات برای آن واجب است. راهزنی عبارت است از تصاحب اموال افراد دیگر به زور و در حین غافلگیری و حمله به آنها. طبق این تعریف نیز راهزنان، سارقان و قاچاقچیان به عنوان محارب شناخته میشوند و مستحق مجازات میباشند.
سرقت های تعزیری
یکی از انواع سرقت ها، دزدی های تعزیری میباشد. در این نوع از دزدی فرد سارق به قانونگذار اعلام میکند که توانایی اجرای حکم را ندارد. در صورت بروز چنین شرایطی قاضی حکم صادره را تعزیر خواهد کرد. به صورت کلی میتوان گفت که تمامی دزدی های انجام شده تعزیری میباشند و تنها در صورتی که خلاف آن ثابت شود میتوان دزدی صورت گرفته را حدی به شمار آورد.
انواع سرقت تعزیری
انواع سرقت تعزیری
سرقت های تعزیری به سه دسته کلی دسته بندی میشوند. دسته اول آنها دزدی های ساده نام دارد. همانطور که از نام آن هم مشخص است این دزدی در واقع هیچکدام از شرایط دزدی های حدی را ندارد. به همین منظور نیز در قانون مجازات اسلامی کمترین حد مجازات برای آن در نظر گرفته خواهد شد.
دسته دوم از دزدی های تعزیری، دزدی مخل نظم اجتماعی میباشد. در شرح این نوع از دزدی در کتب قانون اسلامی آمده است که این دسته از دزدی ها دارای شرایط حدی نمیباشند ولی در نظم کشور و جامعه اختلال ایجاد کرده و سبب به وجود آمدن ترس در جامعه میشوند. در صورتی که افراد شاکی رضایت داده باشند، فرد گناهکار با مجازاتی معادل یک الی پنج سال حبس تعزیری روبه‌رو خواهد شد.
یکی دیگر از انواع سرقت های تعزیری، دزدی مشدد است. دزدی مشدد به سرقتی گفته میشود که فرد مرتکب دیگر کارهای تشدید مجازات نیز شده باشد. از جمله کارهایی که به عنوان اعمال تشدید مجازات شناخته میشوند میتوانیم به دزدی حین شب، انواع دزدی های مسلحانه، بالا رفتن از دیوار، استفاده از لباس و یا اسامی مسئولین دولت و… اشاره کنیم.
