داوری تجاری بین المللی به چه مفهومی اشاره دارد؟ آیا از این نوع داوری در حقوق ایران استفاده می شود؟ برای اینکه بتوانیم به سوالات بیان شده پاسخ مناسب و درستی دهیم، لازم است ابتدا درباره مفهوم داوری اطلاعاتی کسب کنیم. داوری یعنی اینکه دو طرف یک دعوا، که نتوانستند با صحبت و یا مذاکره کردن با هم مشکل خود را حل کنند، شخص یا اشخاصی را انتخاب می نمایند تا میان آنها میانجیگری کرده و مشکل آنها را حل و فصل کند. علاوه بر آن طرفین دعوا هم ملزم هستند تا از نظر داور اطاعت کرده و به آن توجه نمایند. 

در واقع می توان اینگونه بیان کرد، که داوری چند ویژگی مهم و برجسته دارد. یکی اینکه داوری شیوه ای برای حل و فصل مشکلات میان طرفین دعوا و اختلاف میان آنهاست. دوم اینکه داور باید مورد قبول هر دو طرف باشد. سوم اینکه این داروی و حل مشکلات باید خارج از دادگاه صورت پذیرد و در انتها باید گفت که داوری می تواند هم توسط اشخاص حقوقی و هم اشخاص حقیقی انجام شود.

امروزه به دلیل تعاملات و داد و ستدهای فراوانی که میان کشورهای مختلف صورت می گیرد، نیاز جامعه به داوری تجاری بین المللی بیشتر احساس می شود. زیرا در این تعاملات اختلافات حقوقی پیش آمده باید توسط نهادی رفع شود که داوری یکی از این نهادها به شمار می رود. می توانیم داوری تجاری را در دو ویژگی خلاصه کنیم. «تجاری» و «بین المللی». 

در این صورت می توان اینگونه تعریف کرد که داوری تجاری بین المللی یعنی حل یک اختلاف میان طرفین که منحصرا مربوط به روابط تجاری بین المللی میان دو فرد یا گروهی از افراد است. این فرایند توسط فرد منتخب از سوی طرفین دعوا که صلاحیت خود را اثبات نموده است، صورت می گیرد.

تفاوت میان داوری و دادگستری چیست؟

داوری و دادگستری هر دو راه هایی برای حل و فصل اختلافات هستند. اختلافاتی که توسط طرفین دعوا حل نشده و نیاز به شخص ثالثی است که این اختلافات را حل کند و مطابق با حق و عدالت رای صادر نماید. میان این دو روش حل اختلاف، تفاوت هایی نیز وجود دارد. برای مثال در داوری، داور توسط طرفین دعوا انتخاب می شود ولی در دادگستری، نمی توان قاضی را بسته به نظر طرفین دعوا انتخاب کرد. 

به طور کلی باید بیان کنیم که قاضی توسط طرفین دعوا انتخاب نمی شود بلکه حکومت او را انتخاب می کند. فرایند داوری اصولا در محلی دور از مراجع قضایی انجام می شود. البته امروزه به صورت آنلاین نیز، در برخی از کشورها می تواند داوری پرونده ها را انجام داد. اما حضور در دادگستری الزامی بوده و آن هم بسته به شرایط مقرر در قانون آیین دادرسی مدنی، محل رسیدگی به دعوا تعیین می شود. 

داوری تجاری بین المللی به چند دسته تقسیم می شود؟

الف. داوری موردی

در این نمونه داوری تجاری بین المللی، سازمان یا نهادی خاص، وظیفه داوری میان طرفین اختلاف را بر عهده ندارد، بلکه داور توسط خود طرفین انتخاب می شود و بلافاصله پس از صدور رای، مسئولیت داور خاتمه می یابد. در واقع این نمونه داوری ها فقط برای حل یک اختلاف جزئی صورت می گیرند.

ب. داوری سازمانی

در این نمونه داوری ها، یک سازمان یا نهاد داوری وظیفه دارد تا در قالب قواعد از پیش تعیین شده، اختلافات میان دو گروه را حل و فصل کند. در داوری سازمانی، برخلاف داوری موردی همه چیز در قالب یک چارچوب تعیین شده و با ماهیتی قراردادی صورت می گیرد. در این چارچوب از پیش تعیین شده سازمان داوری، داور و طرفین دعوی نسبت به هم حقوق و تعهدات مشخصی دارند. 

داوری موردی چه مزایا و معایبی دارد؟

از معایب داوری موردی به عنوان یکی از روش های داوری تجاری بین المللی، می توان به عدم دانش و اطلاعات کافی در طرفین دعوا برای داشتن کنترل کافی بر روی فرایند داوری اشاره کرد. همچنین امکان دخالت دادگاه در فرایند داوری را هم میتوان به عنوان اصلی ترین عیب داوری موردی در نظر گرفت. البته باید بیان کنیم که این روش داوری، مزایایی هم دارد که این مزایا شامل موارد زیر می شوند:

• نبود هزینه های سازمانی و اداری
• کنترل نسبتا خوب بر روی فرایند داوری
• انعطاف پذیر بودن برنامه ی زمانی 
• توانایی سازگاری طرفین در داوری

داوری سازمانی چه مزایا و معایبی دارد؟

داوری سازمانی به عنوان یکی دیگر از روش های داوری تجاری بین المللی نسبت به داوری موردی مزایای بیشتر و مهم تری را شامل می شود. برای مثال امکان ارائه خدمات مدیریتی و اداری حرفه ای یکی از این مزایا است. این مزیت، این امکان را به شما می دهد تا بتوانید مشکل خود را به حرفه ای ترین شیوه، حل و فصل کنید. نظارت کامل بر مسائل داوری، کنترل کیفی آنها، جلوگیری از رخداد مشکلات پیش بینی نشده و … هم، از دیگر مزایای داوری سازمانی به شمار می روند.

در این میان، باید به یکی از مهمترین معایب داوری های سازمانی هم اشاره کنیم، آن هم هزینه های هنگفتی است که از طرفین دعوا طلب می شود. اما این نکته را هم نباید فراموش کرد که یک داوری عادلانه و موثر و دقیق نیازمند خدمات حرفه ای اداری و مدیریتی دارد، که فقط از طریق داوری سازمانی در اختیار طرفین دعوا قرار می گیرد.

سخن پایانی

وقتی گروهی از افراد در زمینه تجاری و همچنین بین المللی دچار اختلافات و دعواهای پیچیده ای می شوند، می توانند به شیوه های مختلف این مشکلات را حل و فصل کنند. آنها می توانند به روش های مختلفی مشکلات خود را در حوزه حقوقی برطرف نمایند. این روش ها که در متن به آنها اشاره کردیم، هر یک از مزایا و معایب خاص خود برخوردار بودند. با این حال کمک بزرگی برای حل اختلاف میان طرفین دعوای بین المللی خواهند بود.

اگر قصد دارید برای حل اختلافات بین المللی به سراغ داوری تجاری بین المللی روید، بهتر است با کارشناسان و وکلای مجرب ما در ابزار حقوق ارتباط برقرار کرده و مشاوره دریافت نمایید. بدون تردید دریافت مشاوره حقوقی از طرف وکلای متخصص در زمینه تجارت بین الملل، می تواند به شما در انتخاب روش داوری مناسب تر، کمک شایانی نماید. ما همیشه در کنار شما هستیم تا عدالت را برقرار کنیم.