داوری اجباری و داوری اختیاری؛ بررسی مصادیق داوری

انتخاب داور چه به صورت داوری اجباری و اختیاری به منظور حل و فصل کردن اختلافات حقوقی، یک روش پرطرفدار در جهان به شمار می‌رود. در واقع داوری کردن مزایای زیادی به همراه دارد، که طرفین دعوا می‌توانند از آنها بهره‌مند شوند. هر دو روش داوری، در ایران موفق شده‌اند توجهات بسیاری را به خود جلب نمایند و از مصادیق مهم حقوق ایران به شمار روند. 

در تمامی کشورهای جهان، اولین و مطلوب ترین راهکار برای حل اختلاف میان طرفین دعوا، ارجاع به مراجع قضایی است. اما از آنجایی که هر روز بر تعداد این پرونده‌ها افزوده می شود، رسیدگی به برخی پرونده‌های معمول و کم اهمیت‌تر، زمان بسیار زیادی را در بر می گیرد. از این رو افراد به دنبال روش‌های دیگری هستند، که بتوانند در مدت زمان کوتاه‌تری اختلافات جزئی خود را حل کنند. 

داوری اجباری و اختیاری، هر دو روش‌هایی هستند که به طرفین دعوا کمک می کنند تا سریع‌تر اختلافات خود را زیر نظر افراد متخصص حل کنند. آنها دیگر نیازی ندارند که به مراجع قضایی مراجعه کرده و اختلافات خود را برطرف نمایند؛ بلکه می توانند زیر نظر یک داور، در محلی که خودشان توافق می کنند، اختلافاتشان را برطرف کرده و حل کنند.

انواع داوری ها از نظر قانون

در یک تقسیم بندی مناسب، می توانیم بسته به معیارهای مختلف، انواع داوری را چنین بیان کنیم: 

• داوری داخلی و بین المللی
• داوری اجباری و اختیاری
• داوری تجاری و غیر تجاری 
• داوری سازمانی و موردی 

در این میان، داوری اجباری و اختیاری دو نوع از انواع داوری متداول و رایج در کشور به شمار می روند. برخی بسته به قراردادی که با هم منعقد نموده‌اند، به صورت اجباری نیاز به دریافت خدمات داوری دارند؛ در حالی که برخی دیگر خود با توافق به سراغ داور برای حل کردن اختلافاتشان می روند. در کل این دو نوع داوری در کشور بسیار رایج بوده و می‌توان از آنها برای حل بسیاری از پرونده های قضایی، استفاده کرد. 

داوری اجباری چه نوع داوری ای است؟

همانطور که از نام داوری اجباری مشخص است، طرفین دعوا ممکن است در برخی موارد مجبور شوند از داور استفاده کنند. اصولا از اجبار برای داوری، زمانی استفاده می شود که دو حالت کلی رخ داده باشد. یا داوری قراردادی باشد، یا غیر قراردادی. 

در حالت قراردادی، طرفین دعوا پیش از آن که با هم دچار اختلاف شوند، در قراردادی که با هم منعقد نموده اند، به حل اختلاف خود زیر نظر داور اشاره کرده اند. این نوع داوری اجباری از نوع قراردادی بوده و اگر طرفین قرارداد با هم به مشکل بر بخورند، مجبور هستند برای حل آن حتماً به داور مراجعه کنند و نمی توانند مستقیم به مراجع قضایی رجوع نمایند. 

در حالت غیر قراردادی، وقتی طرفین دعوا در قرارداد خود به این مسئله اشاره نکرده باشند که در صورت بروز اختلاف، به داور مراجعه نمایند، مجبور می شوند که به داور رجوع کنند. به داوری از نوع غیر قراردادی، داوری قانونی هم گفته می شود که از نمونه های این نوع داوری می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم: 

• داوری قانونی اختلاف در قراردادهای پیمانکاری
• داوری قانونی اختلاف در بازار بورس اوراق بهادار
• داوری قانونی برای دعاوی مربوط به طلاق 
• داوری قانونی برای اختلافات قراردادی پیش فروش آپارتمان 

منظور از داوری اختیاری چیست؟

داوری به صورت اختیاری، در کشور ما بسیار رواج دارد. در اصل زمانی که هر دو طرف قرارداد، پس از بروز اختلاف میانشان، به مشکل برمی خورند، به سراغ این نوع داوری می روند. آنها ترجیح می دهند که مشکل خود را زیر نظر داور بررسی کرده و حل کنند؛ تا دیگر نیازی به مراجعه آنها به مراجع قضایی نباشد. 

در کل می توانیم داوری به صورت اختیاری را، ترجیح و تصمیم هر دو طرف اختلاف در نظر بگیریم. هیچ اجباری برای این که آنها از خدمات داوری اختیاری استفاده کنند، وجود ندارد. پس با علم به اختیاری بودن، این روش را برای حل کردن اختلافات خود انتخاب می نمایند. 

مزایای داوری اجباری و اختیاری

داوری نسبت به رسیدگی قضایی، مزایای بسیار زیادی را در بر می گیرد. مهمترین مزیت برطرف کردن اختلاف زیر نظر داور، این است که طرفین دعوا در زمان خود صرفه جویی می نمایند. همچنین آنها از تشریفات قانونی مختلف دور بوده و بدون پرداخت هزینه های بالای قضایی، می توانند در سریع ترین زمان ممکن اختلافات خود را برطرف سازند. 

علاوه بر این موارد یاد شده، دریافت خدمات داوری اجباری و اختیاری، به طرفین اختلاف امکان انعطاف پذیری بیشتری می دهد. زیرا آنها می توانند طبق قانون، داور منتخب خود را برگزیده و زیر نظر ایشان به حل کردن اختلافات خود بپردازند. در حالی که اگر رسیدگی به پرونده در دستگاه قضایی انجام شود، این امکان وجود نخواهد داشت. 

در نهایت نیز باید به پایین بودن میزان هزینه داوری اشاره کنیم. بیشتر پرونده هایی که توسط داور رسیدگی می شوند، هزینه کمتری برای طرفین دعوا به همراه دارند. اما اگر همان پرونده وارد پروسه رسیدگی قضایی شود، هزینه بالایی را در بر خواهد گرفت. 

سخن پایانی 

با وجود آنکه ما به صورت کامل در مورد داوری اجباری و اختیاری توضیحاتی را بیان نمودیم، هنوز ممکن است برای برخی، ابهامات و سوالاتی در این زمینه وجود داشته باشد. برای آنکه شما بتوانید سوالات خود را در این زمینه پاسخ دهید، بهتر است با کارشناسان و وکلای متخصص ما در ابزار حقوق ارتباط برقرار کنید. 

کارشناسان ما بهترین مشاوره حقوقی را در زمینه انواع داوری ها به شما ارائه می کنند. اگر قصد دارید پرونده حقوقی و یا اختلاف بروز نموده خود را بدون مراجعه به مراجع قضایی حل کنید، بهتر است به سراغ داور روید. داوران منتخب از سوی شما، بدون تردید می توانند در زمان کوتاه تری مشکلات شما را حل کنند. 

در صورتی که اختلاف ایجاد شده از طریق داوری اجباری و اختیاری حل نشود، شما می توانید پرونده خود را به مراجع قضایی ارجاع دهید. اما بهتر آن است که پیش از مراجعه به مراجع قضایی، از طریق داوری اقدام به حل اختلاف خود نمایید. تیم ما در این زمینه خدمات لازم را به شما ارائه خواهد نمود.