اگر با اسناد تجاری سروکار دارید، قطعاً با موضوع ظهرنویسی چک و مسئولیت ظهرنویسان و ضامنان نیز مواجه خواهید شد. در بین اسناد تجاری مختلف، معمول‌ترین و رایج‌ترین آنها، چک است. چک‌ها از جمله اسنادی هستند که از کاربرد بسیار گسترده‌ای در معاملات تجاری مختلف برخوردار می‌باشند. این اسناد نیز مانند بسیاری از سندهای تجاری دیگر، برای بهره برداری از اصول و روش‌های خاصی تبعیت می‌کنند. به طوری که در بسیاری از موارد، عدم رعایت قوانین برای بهره برداری از آنها، بیانگر عدم اعتبار آنها خواهد بود.

یکی از روش‌های قانونی برای قابلیت انتقال این اسناد تجاری، استفاده از روش ظهرنویسی است. دارندگان چک از فرایند پشت نویسی یا ظهرنویسی چک برای مواردی مانند:

• انتقال
• ضمانت
• وکالت
• وثقه

استفاده می‌کنند. ظهرنویسی چک با شرایط خاصی انجام می‌پذیرد که برای بهره برداری مطلوب از این اسناد، باید حتماً آنها را شناخت. یکی از معمول‌ترین اهداف برای پشت نویسی این اسناد، انتقال آن است. منظور از انتقال در این فرایند، واگذار تمامی امتیازهای چک به فرد گیرنده است. در ادامه به بسیاری از نکات طلایی و مهم در این زمینه، اشاره خواهیم کرد.

نکات مهم برای مسئولیت ضامن برای ظهرنویسی چک:

برای اینکه بتوانید از قابلیت انتقال این اسناد برخوردار گردید، باید با ظهرنویسی چک و نکات مهم در آن آشنا شوید. انجام این فرایند با استفاده از یک امضاء محقق خواهد شد. ظهرنویسی که بر روی چک انجام می‌شود، آثار متفاوتی را در بر خواهد داشت. نوع چک در اثرات این اسناد بر روی معاملات مختلف، بسیار تاثیرگذار خواهند بود. از انواع چک و نحوه‌ی تاثیرگذاری آنها، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. در صورتی که چک از نوع حامل باشد، فردی که اقدام به ظهرنویسی چک می‌کند ضامن چک شناخته می‌شود. بنابراین دارنده‌ی چک مورد نظر به وی مراجعه کرده و مبلغ تایید شده را از او دریافت می‌کند. فرد ظهرنویس در این معامله از مسئولیت حقوقی برخوردار بوده و هیچ مسئولیت کیفری را در بر نخواهد داشت.
2. در صورتی که چک در وجه شخص باشد و ظهرنویسی نیز توسط وی انجام پذیرد، دارنده‌ی چک تنها به مدت 15 روز (از تاریخ سررسید) می‌تواند برای دریافت وجه به شخص مراجعه کند. در غیر این صورت، چک برگشت خورده و به سبب طرح دعوای حقوقی دارنده‌ی چک نمی‌تواند اقدام به وصول مبلغ چک از ظهرنویس نماید.
3. از دیگر انواع چک می‌تواند به چک‌هایی اشاره کرد که چک از آن شخص الف بوده و توسط شخص ب امضا شده است. در این صورت دارنده‌ی چک در هر زمان می‌تواند به شخص ب مراجعه کرده و وجه خود را دریافت نماید.  

چگونگی ظهرنویسی و نکاتی که باید بدانید:

یکی از عوامل بسیار مهم در ظهرنویسی چک، چگونگی انجام این فرایند است. توجه به آثار حقوقی ظهرنویسی موجب شده است که بسیاری از افراد قبل از انجام این عمل، نکات آن را به طور کامل بررسی کنند. در این صورت می‌توانند با نتایج موفقیت آمیزی در این زمینه مواجه شده و در بسیاری از عملیات تجاری خود، از آن بهره برداری کنند. از جمله نکاتی که در این زمینه باید به آنها توجه نمود، عبارتند از:

• در صورتی می‌توان اقدام به انتقال چک نمود که از فرایند ظهرنویسی بهره برداری کرد.
• ظهرنویسی حتما باید با امضا همراه باشد. مهر و اثر انگشت در این زمینه از اعتبار کافی برخوردار نخواهند بود.
• در فرایند ظهرنویسی چک نیازی به ذکر نام فرد و همچنین ذکر تاریخ نیست.
• ذکر عباراتی مانند: (ضمانت می‌کنم؛ انتقال می‌دهم؛ ضامن؛ ظهرنویس؛ وصول چک را به عنوان ضامن تضمین می‌کنم) در زیر امضای مسئول، مهم می‌باشد.
• در این فرایند، باید هدف از ظهرنویسی مشخص گردد. در صورتی که در پشت چک شاهد امضای بدون مشخصه باشید، با مشکل اساسی مواجه خواهید شد. (امضایی که هدف از آن مشخص نشده باشد.)
• وجود دو امضا در پشت چک برای ظهرنویسی ضروری است.

مسئولیت ضامنان و ظهرنویسان چیست؟!

یکی از عناصر بسیار مهم در ظهرنویسی چک، امضاء شخص است. امضایی که بر روی پشت چک انجام می‌پذیرد، برای دو فرایند مورد استفاده قرار می‌گیرد.

1. ضمانت
2. ظهرنویسی

توجه داشته باشید که تشخیص این دو موضوع بسیار حائز اهمیت خواهد بود. حدود مسئولیت از فواید تشخیص ظهرنویسی با ضمانت، به شمار نمی‌رود. ظهرنویس و ضامن در برابر پرداخت وجه چک از مسئولیت تضامنی برخوردار هستند. در این زمینه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

در صورتی که چک در مدت مشخص (15 الی 45 روز) به بانک ارائه نشده و گواهی عدم پرداخت، دریافت نگردد، دارنده کاهل تلقی می‌شود. این فرد امتیاز مراجعه به ضامن و یا ظهرنویس چک را از دست خواهد داد.

در صورتی که چک در مدت مشخص (15 الی 45 روز) لحاظ گردد اما مواد 286 رعایت نشده و طرح دعوی نیز انجام نشده باشد، مسئولیت ظهرنویس نیز از بین می‌رود.

در موارد اعلام شده، می‌توان از دانش و تخصص اساتید برجسته نیز استفاده کرد با از بروز مشکلات جدی و مختلف در این زمینه، جلوگیری نمود. در زمینه‌ی ظهرنویسی چک، می‌توان شاهد بسیاری از قوانین، مواد قانونی و تبصره‌های مختلف بود. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، می‌توانید از مشاوره‌های حرفه‌ای و تخصصی نیز استفاده کنید.

سخن پایانی:

منظور از ظهرنویسی چک دستور و یا اذن واگذاری این سند تجاری به شخص دیگری است. این فرآیند (ظهرنویسی یا پشت نویسی) با اهداف مختلفی انجام می‌پذیرد که با توجه به شرایط خاص تعیین خواهند شد. برای اینکه بتوانید از این فرایند بهره‌مند گردید، باید بدانید که این عمل فقط از طریق امضاء قابل انجام خواهد بود. بنابراین زمانی مسئولیت ظهرنویسان شکل می‌گیرد که اقدام به امضای پشت چک نماید. در نظر داشته باشید که ظهرنویسان از این اِلِمان برخوردار هستند فقط در برابر دارنده، مسئول خواهند بود. اغلب آنها می‌توانند به طور جزئی اقدام به سلب مسئولیت از خود نمایند.

برخی از ظهرنویسان از مسئولیت تضامنی نیز برخوردار هستند. این مسئولیت می‌تواند برای حساب مشترک نیز اجرا گردد. به طوری که با برخورداری از حساب مشترک در بین صاحبان حساب و وجود وکالت برای چک صادر شده، صادر کننده و همچنین صاحب حساب مشترک، ضامن و مسئول پرداخت وجه چک خواهند بود.

وجود برخی از اختلافات و همچنین ارائه‌ی برخی از قوانین جدید در این زمینه، بسیاری از افراد را برای دریافت اطلاعات دقیق و تخصصی ترغیب نموده است. تا جایی که بسیاری از افراد اقدام به دریافت مشاوره‌های تخصصی در این زمینه، می‌نمایند.

چرا باید از دادخواست‌های ابزارحقوق استفاده کنیم

برای نگارش هر دادخواست باید نسبت به قوانین آن به صورت کامل آگاه باشیم. عدم رعایت هر یک از موارد قانونی، باعث رد دعوی یا عدم حصول نتیجه خواهد شد. لذا نگارش چنین دادخواست‌هایی  باید توسط وکلا یا کارشناسان حقوقی صورت پذیرد. ضمناً استفاده از پیش‌نویس های آماده هر دادخواستی باعث صرفه جویی در وقت و هزینه می گردد.